حاج نعمت‌الله
نعمت‌الله مُكری جیحون‌آبادی (۱۲۵۰ - ۱۲۹۸ شمسی)، كه بعدها به « حاج نعمت‌الله » یا « حاجی نعمت » شهرت یافت، عارفی كُرد و یكی از شخصیت‌های برجسته‌ی مرام اهل حق به شمار می‌آید. علاوه بر كراماتی كه به او نسبت می‌دهند، تحولی كه در میان جماعت اهل حق به وجود آورد از كارهای برجسته‌ی اوست.
مرام اهل حق، در زمان او به علت كمبود سند‌های مكتوب اصیل، نقل سینه به سینه‌ی کلام‌های بزرگان این مرام، همچنین به كارگیری ادبیات استعاری و نمادین، در طول قرن‌ها دچار تحریفاتِ اساسی و آلوده به خرافات و بدعت‌های فراوان شده بود. حاج نعمت‌الله، با دستیابی به تعلیمات اصیل و ارکان اصلی این مرام، ضمن تحقیقات گسترده خود - تا جایی كه عمر كوتاهش كفاف می‌داد - به تصحیح تحریفات و رفع خرافات و بدعت‌ها پرداخت، چنانكه بعضی او را به « اِفشای سر » متهم کردند. و این از آنجا بود كه اكثر پیروان این مرام به علت فقر فرهنگی و نداشتن مایه‌ی علمی، مراسم آئینیِ خود را جزء « اسرار » می‌پنداشتند و با پنهان داشتن آنها شبهاتی را باعث می‌شدند. از همین جاست كه گروهی از یارسان و برخی از شرق شناسان، مرام اهل حق را با مرام‌هایی دیگر از جمله علی‌اللهی و نصیری، و ... یكسان شمرده‌اند.
بخش عمده‌ی آثار حاج نعمت‌الله در شرح دقیق اصول، اعتقادات، سنن و آئین‌های خالص مرام اهل حق است، همه مالامال از شهود روحانی. آثار حاج نعمت‌الله كه شمار آنها به بیست جلد می‌رسد، هم به نظم است و هم به نثر؛ هم به فارسی است و هم به كردی. در كنار تفکر و تعمق و نویسندگی، حاج نعمت‌الله موسیقی‌دانی است چیره‌دست که در هنر نقاشی نیز دستی دارد. تبحر او در موسیقی عرفانی همواره زبانزد خاص و عام است، و ساخته‌های او همچنان در محافل معنوی خوانده و نواخته می‌شود.
گذشته از این‌ها، حاج نعمت‌الله در میان جماعت اهل حق یك « باطن‌دار » تمام عیار به شمار می‌آید؛ عارفی که از حقایق پنهان و ارزش‌های عالم معنا به خوبی باخبر است و اصول را از فروع به درستی تشخیص می‌دهد.
